Tài khoản phái sinh và ký quỹ: Hiểu đúng để giao dịch hiệu quả

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán ngày càng phát triển, sản phẩm phái sinh – đặc biệt là hợp đồng tương lai chỉ số – đã trở thành lựa chọn hấp dẫn nhờ khả năng sinh lời cao, thanh khoản lớn và đặc biệt là cơ hội kiếm lợi nhuận cả khi thị trường giảm. Tuy nhiên, song hành với tiềm năng là những rủi ro rất thực. Và để quản trị rủi ro đó, điều đầu tiên nhà đầu tư cần nắm vững chính là tài khoản phái sinh và ký quỹ – cốt lõi để giao dịch an toàn và hiệu quả.

Tài khoản phái sinh là gì và khác gì tài khoản cơ sở?

Tài khoản phái sinh là tài khoản chuyên dùng để giao dịch các sản phẩm phái sinh, phổ biến nhất là hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Khác với tài khoản chứng khoán cơ sở – nơi bạn mua bán cổ phiếu và thanh toán sau 2 ngày (T+2) – tài khoản phái sinh và ký quỹ hoạt động theo nguyên tắc T+0, tức là giao dịch và thanh toán ngay trong ngày.

Điểm khác biệt quan trọng:

• Bạn có thể bán trước – mua sau (short selling), một điều không thể thực hiện với tài khoản cơ sở.
• Không cần sở hữu tài sản thực để mở vị thế, chỉ cần có đủ tiền ký quỹ là bạn có thể tham gia.
• Mỗi cá nhân chỉ có duy nhất một tài khoản phái sinh tại một công ty chứng khoán.

Việc hiểu rõ tài khoản phái sinh giúp bạn tránh nhầm lẫn giữa hai loại tài khoản, từ đó xây dựng chiến lược giao dịch phù hợp hơn.

Việc xây dựng chiến lược phù hợp khi giao dịch phái sinh là rất quan trọng

Quy trình mở tài khoản phái sinh và ký quỹ như thế nào?

Để tham gia thị trường, bạn cần mở tài khoản phái sinh và ký quỹ tại một công ty chứng khoán được cấp phép. Ngày nay, quy trình mở tài khoản vô cùng đơn giản và nhanh chóng:

• Đăng ký online trên website hoặc app giao dịch của công ty chứng khoán.
• Cung cấp thông tin cá nhân và xác thực qua eKYC (chụp ảnh CMND/CCCD, quay video xác thực khuôn mặt). Tích vào 3 lựa chọn khi mở tài khoản: Tài khoản cơ sở, tài khoản ký quỹ, tài khoản phái sinh.
• Ký hợp đồng điện tử.
• Sau khi tài khoản được mở, bạn nạp tiền vào tài khoản phái sinh hoặc ký quỹ để có thể bắt đầu giao dịch.

Một điểm lưu ý là tài khoản phái sinh và tài khoản cơ sở có thể được quản lý chung trên cùng một nền tảng giao dịch, nhưng số dư và chức năng hoàn toàn độc lập. Bạn chỉ có thể giao dịch phái sinh nếu tài khoản ký quỹ có đủ số dư theo quy định.

Ký quỹ là gì? Cách hoạt động trong tài khoản phái sinh

Ký quỹ trong chứng khoán phái sinh là khoản tiền bạn đặt cọc trước để đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thanh toán đối với vị thế đã mở. Đây là yếu tố then chốt trong vận hành tài khoản phái sinh và ký quỹ, cho phép bạn kiểm soát rủi ro trong điều kiện thị trường biến động mạnh.

Có 3 loại ký quỹ chính:

• Ký quỹ ban đầu: là mức ký quỹ tối thiểu để mở vị thế giao dịch.
• Ký quỹ duy trì: mức thấp nhất phải giữ để tránh bị gọi bổ sung (margin call).
• Ký quỹ bổ sung: bạn phải nạp thêm nếu giá trị tài khoản ròng giảm dưới mức duy trì.

Tỷ lệ ký quỹ theo quy định tại Việt Nam hiện là 17% giá trị hợp đồng, được điều chỉnh tùy theo mức độ rủi ro thị trường và chính sách từng công ty chứng khoán. Ví dụ: bạn muốn mở 1 hợp đồng VN30F1M tại mức 1.200 điểm. Với hệ số nhân 100.000, tổng giá trị hợp đồng là 120 triệu đồng. Nếu tỷ lệ ký quỹ là 17%, bạn cần nạp 20,4 triệu đồng để mở vị thế.

Việc mở tài khoản phái sinh hiện nay trở nên dễ dàng khi được thực hiện trực tuyến hoàn toàn

Cơ chế thanh toán trong tài khoản phái sinh và ký quỹ

Tài khoản phái sinh sử dụng cơ chế thanh toán theo phương pháp mark-to-market. Tức là lời/lỗ của mỗi vị thế được tính toán và cộng/trừ vào tài khoản ký quỹ vào cuối mỗi ngày giao dịch.

Nếu bạn lời, tiền được cộng vào tài khoản ký quỹ. Nếu bạn lỗ, tiền bị trừ tương ứng. Nếu lỗ quá mức ký quỹ duy trì, hệ thống sẽ gửi thông báo margin call. Khi đó, bạn bắt buộc phải nạp thêm tiền vào tài khoản ký quỹ hoặc đóng bớt vị thế để giảm rủi ro.

Nếu không thực hiện kịp thời, công ty chứng khoán có quyền tự động đóng vị thế để bảo vệ tài khoản khỏi thua lỗ sâu hơn. Vì vậy, bạn cần thường xuyên theo dõi trạng thái tài khoản phái sinh và ký quỹ để phản ứng kịp thời với biến động giá và tránh bị force close ngoài ý muốn.

Cách tính ký quỹ và quản lý vốn hiệu quả

Biết cách tính toán ký quỹ là điều kiện cần để xây dựng chiến lược vốn hợp lý. Công thức phổ biến là:

Ký quỹ yêu cầu = Giá hợp đồng × Hệ số nhân × Số hợp đồng × Tỷ lệ ký quỹ

Để giao dịch an toàn, bạn nên:

• Luôn giữ khoảng trống ký quỹ dự phòng (đừng dùng hết 100% sức mua)
• Theo dõi tỷ lệ ký quỹ thực tế mỗi ngày để điều chỉnh danh mục
• Không nên mở quá nhiều vị thế cùng lúc nếu vốn mỏng

Quản trị tốt tài khoản phái sinh và ký quỹ sẽ giúp bạn kiểm soát rủi ro tốt hơn và tránh tình trạng bị đóng lệnh ngoài ý muốn.

Chứng khoán KIS là một trong những công ty chứng khoán hàng đầu cung cấp dịch vụ phái sinh

Những rủi ro thường gặp khi sử dụng tài khoản phái sinh và ký quỹ

Dù hấp dẫn về mặt lợi nhuận, giao dịch phái sinh cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu bạn không nắm rõ cơ chế ký quỹ:

• Bị gọi bổ sung ký quỹ liên tục nếu thị trường biến động mạnh
• Đòn bẩy cao, khiến lãi hoặc lỗ nhân lên nhiều lần
• Tâm lý giao dịch bất ổn vì áp lực theo dõi giá liên tục
• Không kiểm soát được vị thế dẫn đến cháy tài khoản

Do đó, bên cạnh kiến thức kỹ thuật, bạn cần xây dựng chiến lược quản trị rủi ro và tâm lý vững vàng khi sử dụng tài khoản phái sinh và ký quỹ.

Vì sao nên mở tài khoản phái sinh và ký quỹ tại KIS?

KIS Việt Nam là một trong những công ty chứng khoán tiên phong trong lĩnh vực phái sinh, với hệ thống quản lý ký quỹ hiện đại, bảo mật và thân thiện với người dùng.

Ưu điểm nổi bật:

• Cảnh báo margin call tự động qua app, SMS, email
• Giao diện iKIS thân thiện, dễ đặt lệnh, dễ theo dõi
• Biểu phí cạnh tranh và đội ngũ hỗ trợ chuyên sâu về sản phẩm phái sinh
• Hệ thống quản lý tài khoản phái sinh và ký quỹ cập nhật theo thời gian thực

Bạn sẽ được đồng hành bởi chuyên viên tư vấn có kinh nghiệm để giúp bạn ra quyết định giao dịch chính xác hơn trong từng phiên.

Hiểu rõ về tài khoản phái sinh và ký quỹ chính là bước đệm đầu tiên nhưng quan trọng nhất giúp bạn tiếp cận thị trường chứng khoán phái sinh một cách bài bản và an toàn. Kiểm soát ký quỹ, tính toán hợp lý và có chiến lược quản trị rủi ro sẽ là chìa khóa đưa bạn đến thành công dài hạn trong giao dịch.

Bạn đã sẵn sàng để bắt đầu chưa? Đăng ký ngay tài khoản phái sinh và ký quỹ tại KIS để được tư vấn 1:1, miễn phí giao dịch và sử dụng nền tảng giao dịch hiện đại. Ngoài ra để biết thêm nhiều kiến thức khác về chứng khoán phái sinh, nhà đầu tư vui lòng truy cập stockkisvn.vn hoặc liên hệ Tổng đài CSKH 028 3914 8585.