Lãi ròng và lãi gộp: Sự khác biệt và vai trò trong tài chính doanh nghiệp

Lãi ròng và lãi gộp là hai chỉ số quan trọng phản ánh hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Lãi gộp thể hiện lợi nhuận từ hoạt động cốt lõi sau khi trừ đi chi phí hàng bán, trong khi lãi ròng phản ánh lợi nhuận thực tế sau khi trừ mọi chi phí, bao gồm thuế và lãi vay. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai chỉ số này giúp doanh nghiệp đánh giá chính xác hiệu quả hoạt động, tối ưu chiến lược tài chính và đưa ra quyết định kinh doanh phù hợp.

Lãi gộp là gì?

Lãi gộp (Gross Profit) là phần lợi nhuận mà doanh nghiệp thu được sau khi trừ đi giá vốn hàng bán (COGS) khỏi doanh thu thuần. Đây là chỉ số quan trọng giúp đánh giá hiệu quả kinh doanh của một công ty trong việc tạo ra lợi nhuận từ hoạt động cốt lõi.

Công thức tính lãi gộp

Lãi gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán (COGS)

Trong đó:

• Doanh thu thuần = Doanh thu tổng – Các khoản giảm trừ (chiết khấu, giảm giá, hàng bị trả lại)
• Giá vốn hàng bán (COGS – Cost of Goods Sold): Chi phí trực tiếp để sản xuất hoặc cung cấp sản phẩm/dịch vụ

Lãi gộp phản ánh khả năng sinh lời của doanh nghiệp trước khi tính đến các khoản chi phí khác như chi phí hoạt động, tài chính và thuế.

Ý nghĩa của lãi gộp trong hoạt động kinh doanh

Cả lãi ròng và lãi gộp đều đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả kinh doanh và lợi nhuận chứng khoán. Trong đó, lãi gộp là một chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Mức lãi gộp cao cho thấy biên lợi nhuận tốt và khả năng kiểm soát chi phí hiệu quả trong quá trình sản xuất hoặc cung cấp dịch vụ. Ngược lại, nếu lãi gộp giảm, nguyên nhân có thể do chi phí nguyên vật liệu, nhân công tăng cao hoặc quy trình sản xuất chưa được tối ưu, phản ánh những hạn chế trong quản lý chi phí”.

Lãi gộp là một chỉ số quan trọng để đánh giá khả năng sinh lời của doanh nghiệp

Ngoài ra, lãi gộp còn giúp so sánh với đối thủ cạnh tranh, khi một doanh nghiệp có lãi gộp cao hơn thường sẽ có lợi thế về giá thành hoặc chất lượng sản phẩm/dịch vụ trên thị trường. Nếu lãi gộp thấp, doanh nghiệp cần xem xét lại chiến lược kinh doanh, giá vốn hoặc mô hình hoạt động.

Tuy nhiên, lãi gộp chỉ thể hiện lợi nhuận từ hoạt động cốt lõi mà chưa bao gồm các khoản chi phí vận hành, thuế hay lãi vay. Vì vậy, để có cái nhìn tổng thể về hiệu quả tài chính, doanh nghiệp cần xem xét thêm các chỉ số khác của cả lãi ròng và lãi gộp như EBITDA hay biên lợi nhuận gộp.

Cách cải thiện biên lãi gộp

Doanh nghiệp có thể cải thiện biên lãi gộp bằng cách kiểm soát chặt chẽ chi phí sản xuất, nâng cao giá trị sản phẩm và tối ưu hóa quy trình vận hành. Trước tiên, việc giảm giá vốn hàng bán (COGS) đóng vai trò quan trọng, có thể thực hiện bằng cách đàm phán với nhà cung cấp để có mức giá nguyên vật liệu cạnh tranh hơn, tối ưu quy trình sản xuất nhằm giảm hao hụt và tăng hiệu suất lao động.

Một biên lãi gộp cao sẽ tạo điều kiện để doanh nghiệp gia tăng lãi ròng, từ đó củng cố nền tảng tài chính và mở rộng hoạt động kinh doanh. Rõ ràng, việc nâng cao lãi ròng và lãi gộp đóng vai trò quan trọng trong chiến lược tăng trưởng dài hạn của doanh nghiệp.

Mặt khác, doanh nghiệp có thể gia tăng giá bán bằng cách cải thiện chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu mạnh để tạo lợi thế cạnh tranh và phát triển các dòng sản phẩm cao cấp có biên lãi gộp tốt hơn. Ngoài ra, ứng dụng công nghệ và tự động hóa cũng là một giải pháp hiệu quả giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí nhân công, quản lý hàng tồn kho tốt hơn và nâng cao hiệu quả vận hành. Việc kết hợp đồng bộ các chiến lược này không chỉ giúp cải thiện biên lãi gộp mà còn tác động tích cực đến lãi ròng, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Lãi ròng là gì?

Lãi ròng (Net Profit), hay còn gọi là lợi nhuận sau thuế, là khoản lợi nhuận thực sự mà doanh nghiệp có được sau khi trừ tất cả các chi phí hoạt động, chi phí lãi vay và thuế thu nhập doanh nghiệp. Đây là chỉ số quan trọng phản ánh mức độ hiệu quả của doanh nghiệp trong việc quản lý chi phí và tối đa hóa lợi nhuận.

Công thức tính lãi ròng

Lãi ròng = Lãi gộp – Chi phí hoạt động – Chi phí lãi vay – Thuế TNDN

Trong đó:

• Lãi gộp = Doanh thu thuần – Giá vốn hàng bán (COGS)
• Chi phí hoạt động: Bao gồm chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp
• Chi phí lãi vay: Chi phí trả lãi cho các khoản vay
• Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN): Thuế phải nộp dựa trên lợi nhuận trước thuế

Lãi ròng thể hiện chính xác mức lợi nhuận mà doanh nghiệp có thể giữ lại sau khi thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính. Nếu lãi ròng thấp hoặc âm, doanh nghiệp có thể đang gặp khó khăn trong việc kiểm soát chi phí hoặc có doanh thu chưa đủ lớn để bù đắp các khoản chi phí.

Tầm quan trọng của lãi ròng đối với nhà đầu tư

Với doanh nghiệp, lãi ròng là một chỉ số tài chính quan trọng, phản ánh hiệu quả kinh doanh thực tế sau khi đã trừ đi toàn bộ chi phí, bao gồm chi phí hoạt động, thuế và lãi vay. Một doanh nghiệp có lãi ròng cao không chỉ cho thấy khả năng quản lý tài chính tốt mà còn đảm bảo nguồn vốn để tái đầu tư, mở rộng quy mô và duy trì sự tăng trưởng bền vững. Ngoài ra, lãi ròng và lãi gộp ổn định và tăng trưởng liên tục là dấu hiệu của một nền tảng tài chính vững chắc, giúp doanh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh, thu hút vốn đầu tư và gia tăng giá trị thương hiệu trên thị trường.

Lãi ròng phản ánh hiệu quả kinh doanh thực tế của doanh nghiệp

Với nhà đầu tư, lãi ròng là một thước đo quan trọng để đánh giá giá trị thực tế của doanh nghiệp cũng như tiềm năng tăng trưởng trong tương lai. Một doanh nghiệp có biên lãi ròng cao và ổn định thường mang lại lợi nhuận tốt cho cổ đông, thông qua cổ tức hoặc sự tăng giá của cổ phiếu. Nếu lãi ròng liên tục tăng trưởng, đây là tín hiệu tích cực cho thấy doanh nghiệp vận hành hiệu quả, có chiến lược phát triển hợp lý và khả năng mở rộng thị phần.

Ngược lại, sự sụt giảm hoặc biến động mạnh của lãi ròng có thể là dấu hiệu của những rủi ro tiềm ẩn, đòi hỏi nhà đầu tư phải xem xét kỹ lưỡng trước khi ra quyết định. Do đó, việc phân tích lãi ròng không chỉ giúp doanh nghiệp đánh giá sức khỏe tài chính mà còn là cơ sở quan trọng để nhà đầu tư lựa chọn chiến lược đầu tư hợp lý.

Cách tối ưu hóa lãi ròng

Doanh nghiệp luôn phải tối ưu hoá lãi ròng và lãi gộp trong quá trình kinh doanh. Để cải thiện lãi ròng, doanh nghiệp cần thực hiện các chiến lược quản lý chi phí hiệu quả, tối ưu hóa quy trình kinh doanh và kiểm soát tốt các yếu tố tài chính.

Trước tiên, việc kiểm soát chi phí hoạt động đóng vai trò quan trọng, bao gồm giảm thiểu lãng phí trong sản xuất, tối ưu hóa quy trình vận hành và đàm phán với nhà cung cấp để có giá nguyên vật liệu tốt hơn. Ngoài ra, doanh nghiệp có thể ứng dụng công nghệ và tự động hóa để giảm chi phí nhân công, cải thiện hiệu suất làm việc và tối ưu hóa chuỗi cung ứng.

Bên cạnh đó, việc kiểm soát chi phí tài chính, đặc biệt là các khoản vay và lãi suất, giúp doanh nghiệp giảm gánh nặng tài chính. Doanh nghiệp nên cân nhắc tái cơ cấu nợ, tận dụng các nguồn vốn có chi phí thấp hơn hoặc xem xét phương án gọi vốn từ cổ đông thay vì phụ thuộc quá nhiều vào vay nợ.

Chiến lược thuế hợp lý cũng là một cách giúp tối ưu hóa lãi ròng. Doanh nghiệp có thể tận dụng các chính sách ưu đãi thuế, khấu hao tài sản hợp lý hoặc phân bổ chi phí một cách hiệu quả để giảm khoản thuế phải nộp mà vẫn tuân thủ quy định pháp luật.

Ngoài ra, việc đa dạng hóa nguồn doanh thu, mở rộng thị trường và phát triển các sản phẩm/dịch vụ có biên lợi nhuận cao cũng là yếu tố quan trọng giúp gia tăng lãi ròng. Bằng cách kết hợp nhiều chiến lược khác nhau, doanh nghiệp không chỉ cải thiện lãi ròng, mà còn tạo nền tảng tài chính vững chắc để phát triển bền vững trong dài hạn.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn đọc hiểu báo cáo tài chính chi tiết cho nhà đầu tư

So sánh lãi ròng và lãi gộp

Lãi ròng và lãi gộp sẽ có những điểm giống và khác nhau, đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hiệu quả tài chính của doanh nghiệp. Hiểu rõ sự khác biệt giữa lãi ròng và lãi gộp giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện hơn về tình hình tài chính, từ đó đưa ra các quyết định tối ưu trong quản lý chi phí và chiến lược phát triển.

Điểm giống nhau và khác nhau giữa lãi gộp và lãi ròng

Điểm giống nhau là cả lãi ròng và lãi gộp đều phản ánh lợi nhuận, giúp doanh nghiệp và nhà đầu tư đo lường hiệu suất kinh doanh. Cả hai đều có thể được sử dụng để phân tích xu hướng tài chính theo thời gian và so sánh với đối thủ cạnh tranh trong ngành.

Tuy nhiên, sự khác biệt lớn nhất của lãi ròng và lãi gộp nằm ở phạm vi lợi nhuận mà mỗi chỉ số đo lường. Lãi gộp chỉ tính toán lợi nhuận từ hoạt động cốt lõi, bằng cách lấy doanh thu thuần trừ đi giá vốn hàng bán (COGS), chưa bao gồm các chi phí vận hành, thuế hay lãi vay.

Trong khi đó, lãi ròng phản ánh lợi nhuận cuối cùng mà doanh nghiệp thực sự thu được sau khi đã trừ đi tất cả các chi phí như chi phí quản lý, chi phí bán hàng, thuế thu nhập doanh nghiệp và lãi vay. Nếu một doanh nghiệp có lãi gộp cao nhưng lãi ròng thấp, điều đó có thể do chi phí hoạt động hoặc chi phí tài chính quá cao, làm giảm đi lợi nhuận thực tế. Sau cùng, lãi ròng là thước đo quan trọng để đánh giá khả năng sinh lời thực sự của doanh nghiệp.

Ảnh hưởng của lãi ròng và lãi gộp đến sức khỏe tài chính

Lãi gộp cao cho thấy doanh nghiệp có khả năng tạo ra lợi nhuận tốt từ hoạt động kinh doanh chính, nhưng chưa đủ để đánh giá toàn diện tình hình tài chính. Lãi ròng mới là yếu tố quyết định liệu doanh nghiệp có thực sự đạt được hiệu quả kinh doanh hay không.

Nếu lãi ròng thấp hoặc âm, doanh nghiệp có thể phải điều chỉnh chiến lược để cắt giảm chi phí hoặc tăng doanh thu. Ngược lại, một doanh nghiệp có lãi ròng cao sẽ có nhiều cơ hội mở rộng hoạt động, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, cũng như tạo ra giá trị bền vững cho cổ đông.

Lãi ròng và lãi gộp trong phân tích tài chính

Lãi gộp và lãi ròng đóng vai trò quan trọng trong phân tích thị trường tài chính và ra quyết định chiến lược. Khi đánh giá hiệu suất kinh doanh, doanh nghiệp cần theo dõi cả hai chỉ số này để có cái nhìn toàn diện về tình hình tài chính. Lãi gộp giúp xác định khả năng tạo ra lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh cốt lõi, trong khi lãi ròng phản ánh hiệu quả tài chính tổng thể sau khi đã trừ đi tất cả các khoản chi phí.

Lãi gộp và lãi ròng đóng vai trò quan trọng trong phân tích thị trường tài chính

Trong việc xây dựng chiến lược giá bán, doanh nghiệp cần xem xét biên lãi gộp để quyết định mức giá hợp lý, đảm bảo duy trì lợi nhuận đủ để vận hành. Đồng thời, quản lý chi phí hiệu quả để tối ưu hóa lãi ròng cũng là một yếu tố quan trọng nhằm duy trì sức khỏe tài chính.

Đối với nhà đầu tư, lãi ròng là một trong những chỉ số quan trọng giúp họ đánh giá tiềm năng sinh lời và đưa ra quyết định đầu tư. Một doanh nghiệp có biên lãi gộp ổn định và lãi ròng tăng trưởng thường có nền tảng tài chính vững chắc, thu hút dòng vốn và nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Như vậy, lãi ròng và lãi gộp là hai chỉ số quan trọng giúp doanh nghiệp và nhà đầu tư đưa ra quyết định chiến lược. Đối với nhà đầu tư, việc hiểu rõ sự khác biệt giữa hai loại lợi nhuận và phân tích các báo cáo tài chính cụ thể sẽ giúp đưa ra chiến lược phù hợp để tối ưu hiệu quả đầu tư. Nếu cần tư vấn chi tiết, nhà đầu tư có thể liên hệ Bộ phận Chăm sóc Khách hàng của KIS Việt Nam qua Hotline (028) 3914 8585 hoặc truy cập vào website stockkisvn.vn để tìm hiểu thêm thông tin.