Thị trường giá xuống là gì?

Thị trường giá xuống, hay còn gọi là “thị trường gấu” (bear market), là một thuật ngữ phổ biến trong đầu tư chứng khoán, dùng để mô tả tình trạng giá cổ phiếu trên thị trường giảm mạnh và kéo dài. Một thị trường được coi là giá xuống khi giá các chỉ số chính hoặc một nhóm cổ phiếu giảm hơn 20% so với mức cao gần đây, thường diễn ra trong ít nhất hai tháng. Trạng thái này thường đi kèm với tâm lý bi quan lan rộng, sự hoảng loạn của nhà đầu tư và triển vọng kinh tế không mấy sáng sủa.

Thị trường giá xuống không chỉ xảy ra ở các chỉ số lớn như S&P 500, Dow Jones hay VN-Index mà còn áp dụng cho từng cổ phiếu hoặc hàng hóa riêng lẻ. Ví dụ, nếu giá cổ phiếu của một công ty giảm từ 100.000 đồng xuống dưới 80.000 đồng trong vòng vài tháng và không có dấu hiệu phục hồi, đây cũng được xem là thị trường giá xuống đối với cổ phiếu đó.

Thị trường “gấu” là thuật ngữ phổ biến trong chứng khoán

Đặc điểm của thị trường giá xuống

Một trong những đặc điểm dễ nhận thấy của thị trường giá xuống là sự xuyên thủng các ngưỡng hỗ trợ quan trọng. Các mốc giá từng được kỳ vọng là “đáy” liên tục bị phá vỡ, tạo ra các đáy thấp hơn. Trong thời gian này, giá cổ phiếu giảm mạnh và số lượng cổ phiếu tăng giá chỉ chiếm khoảng 20-30% trên toàn thị trường, trong khi phần lớn cổ phiếu giảm giá. Trong những giai đoạn thị trường “gấu” nhà đầu tư sẽ khó tìm kiếm lợi nhuận.

Ngoài ra, thị trường giá xuống cũng làm giảm thanh khoản. Nhà đầu tư lướt sóng thường không thể kiếm lời khi giao dịch ngắn hạn (T+) và có xu hướng hạn chế giao dịch, khiến dòng tiền chảy vào thị trường cạn kiệt. Tâm lý tiêu cực lan rộng khiến nhiều nhà đầu tư bán tháo cổ phiếu trong hoảng loạn, bất chấp mục tiêu đầu tư ban đầu là dài hạn.

Thời gian diễn ra thị trường giá xuống?

Dù thị trường giá xuống tạo ra nhiều áp lực tâm lý và tài chính, nhưng nó không kéo dài mãi mãi. Theo nghiên cứu từ Trung tâm Tài chính Schwab (Mỹ), một đợt thị trường “gấu” thường kéo dài trung bình khoảng 15 tháng. Thời gian ngắn nhất từng ghi nhận là một tháng vào đầu năm 2020, khi đại dịch Covid-19 bùng phát. Tuy nhiên, một số thị trường “gấu” có thể kéo dài hàng năm hoặc thậm chí hàng thập kỷ, đặc biệt nếu gắn liền với suy thoái kinh tế sâu rộng.

Thị trường gấu tạo nhiều áp lực tâm lý cho nhà đầu tư

Nguyên nhân gây ra thị trường giá xuống

Thị trường giá xuống thường xuất phát từ sự kết hợp của nhiều yếu tố như suy thoái kinh tế, lãi suất tăng, lợi nhuận doanh nghiệp suy giảm hoặc các sự kiện bất ổn lớn như chiến tranh, khủng hoảng tài chính, hay dịch bệnh toàn cầu. Tâm lý bi quan của nhà đầu tư đóng vai trò quan trọng trong việc kéo giá xuống. Khi thị trường sụt giảm, nhiều người có xu hướng bán tháo tài sản, tạo ra một vòng lặp tiêu cực đẩy giá cổ phiếu xuống thấp hơn nữa.

Phân biệt thị trường giá xuống và điều chỉnh giá

Thị trường điều chỉnh là hiện tượng giá giảm trong ngắn hạn, thường dao động từ 10-20%, nhằm điều chỉnh lại những đợt tăng trưởng nóng trước đó. Sự điều chỉnh giá thường diễn ra nhanh và không kéo dài. Trong khi đó, thị trường giá xuống thường kéo dài tối thiểu hai tháng với mức giảm trên 20%. Ngoài ra, điều chỉnh giá xảy ra thường xuyên hơn và thị trường cũng phục hồi nhanh hơn so với giai đoạn giá xuống.

Chiến lược đầu tư hiệu quả

Khi thị trường rơi vào trạng thái giá xuống, thay vì hoảng loạn và bán tháo, nhà đầu tư nên giữ bình tĩnh để tìm kiếm cơ hội tái cơ cấu danh mục đầu tư.

Cần tỉnh táo khi thị trường rơi vào giai đoạn giá xuống

Chiến lược trung bình giá: Bổ sung vốn đầu tư theo định kỳ bất kể giá tăng hay giảm, giúp giảm giá vốn trung bình. Ví dụ, nếu cổ phiếu giảm từ 100.000 đồng xuống 75.000 đồng, việc mua thêm sẽ giúp tối ưu hóa lợi nhuận khi thị trường hồi phục.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Đầu tư vào nhiều loại tài sản như cổ phiếu, trái phiếu và các ngành ít chịu ảnh hưởng từ suy thoái kinh tế, như y tế, tiện ích hoặc tiêu dùng thiết yếu, có thể giúp giảm rủi ro.

Ưu tiên cổ phiếu trả cổ tức: Các cổ phiếu của doanh nghiệp có lịch sử trả cổ tức ổn định thường là nơi trú ẩn an toàn trong thời kỳ thị trường bất ổn.

Đầu tư dài hạn: Lịch sử chứng minh rằng các đợt thị trường giá xuống luôn được nối tiếp bởi chu kỳ giá lên. Do đó, duy trì chiến lược đầu tư chứng khoán dài hạn và kiên nhẫn sẽ giúp nhà đầu tư đạt được lợi nhuận đáng kể khi thị trường phục hồi.

Những sai lầm cần tránh

Nhiều nhà đầu tư rơi vào trạng thái hoang mang và phạm phải những sai lầm phổ biến trong thị trường giá xuống.

• Bán tháo trong hoảng loạn: Việc vội vã bán cổ phiếu ở mức giá thấp có thể khiến nhà đầu tư mất cơ hội phục hồi khi thị trường đảo chiều.
• Quá phụ thuộc vào nguồn tin không rõ rang: Lắng nghe quá nhiều ý kiến tư vấn nhưng thiếu chiến lược cụ thể dễ dẫn đến quyết định đầu tư sai lầm.
• Cố gắng “bắt đáy”: Đoán đúng thời điểm đáy thị trường là điều vô cùng khó khăn và rủi ro, vì vậy không nên phụ thuộc vào phương pháp này.