Tâm lý Fomo là gì và những cách hay để hạn chế bẫy tâm lý này

Tâm lý FOMO, viết tắt của “Fear of Missing Out,” là nỗi sợ bị bỏ lỡ cơ hội. Trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán, FOMO là tâm lý thường gặp khi nhà đầu tư lo ngại rằng họ sẽ bỏ lỡ một cơ hội sinh lời tốt nếu không tham gia thị trường kịp thời. Tâm lý này khiến nhiều nhà đầu tư có xu hướng đưa ra quyết định đầu tư dựa trên sự lo lắng, thay vì các phân tích và dữ liệu thực tế.

FOMO thường xuất hiện khi thị trường tăng điểm mạnh, các loại cổ phiếu liên tục tăng giá hoặc có những tin tức tích cực ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư. Nỗi sợ bị bỏ lỡ lợi nhuận có thể thúc đẩy quyết định đầu tư không dựa trên cơ sở vững chắc, từ đó dẫn đến các sai lầm và tổn thất không mong muốn.

Ví dụ, khi thị trường có đợt tăng trưởng mạnh, nhiều người đổ xô mua vào vì lo rằng cơ hội kiếm lời sẽ nhanh chóng trôi qua. Họ bỏ qua các phân tích cơ bản về doanh nghiệp hoặc tiềm năng tăng trưởng thực tế của cổ phiếu, và chỉ dựa vào biến động ngắn hạn của thị trường. Điều này có thể dẫn đến các rủi ro cao khi giá cổ phiếu quay đầu giảm hoặc thị trường điều chỉnh.

Tâm lý mua theo đám đông dễ khiến nhà đầu tư đưa ra những quyết định thiếu hợp lý

Những ai hay bị rơi vào bẫy tâm lý Fomo?

• Nhà đầu tư mới: Những người mới tham gia thị trường chứng khoán thường thiếu kinh nghiệm và dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý thị trường. Khi thấy bạn bè, người thân hay các nhà đầu tư khác kiếm được lợi nhuận từ một mã cổ phiếu, nhà đầu tư mới có xu hướng chạy theo mà không có phân tích rõ ràng. Tâm lý FOMO trở nên đặc biệt mạnh mẽ khi họ chứng kiến lợi nhuận của người khác và sợ rằng mình sẽ bỏ lỡ cơ hội tốt.
• Những người đầu tư với số vốn lớn nhưng thiếu kiến thức: Một số nhà đầu tư dù có nhiều tiền nhưng không hiểu rõ về phân tích thị trường và quản lý rủi ro. Họ dễ dàng rơi vào bẫy tâm lý FOMO khi thấy các cơ hội đầu tư sinh lời nhanh và quyết định tham gia mà không cân nhắc kỹ. Với tâm lý rằng “có nhiều tiền là có thể kiếm được lợi nhuận cao,” những nhà đầu tư này dễ bị mất tiền do thiếu kế hoạch và đánh giá thực tế.
• Những người đầu tư ngắn hạn: Các nhà đầu tư tài chính ngắn hạn hoặc những người lướt sóng thường có tâm lý chạy theo đám đông. Khi một mã cổ phiếu tăng giá mạnh trong thời gian ngắn, họ thường nhanh chóng mua vào với hy vọng giá sẽ còn tăng tiếp. Tuy nhiên, việc đầu tư theo đám đông mà không có chiến lược cụ thể dễ dẫn đến rủi ro lớn khi thị trường biến động ngược chiều.
• Nhà đầu tư thiếu tự tin: Những nhà đầu tư không có đủ sự tự tin trong quyết định của mình dễ bị ảnh hưởng bởi tin tức và sự tăng giá nhanh chóng của thị trường. Họ dễ dàng theo đuổi những gì người khác đang làm mà không có định hướng rõ ràng cho chiến lược đầu tư của mình. Khi thấy một cổ phiếu tăng giá nhanh chóng, họ lo sợ sẽ bỏ lỡ cơ hội, dù thực tế có thể không phù hợp với mục tiêu đầu tư của họ.

Tại sao nên tránh bị rơi vào bẫy tâm lý Fomo?

• Dẫn đến quyết định đầu tư thiếu lý trí: Tâm lý FOMO thường khiến nhà đầu tư đưa ra quyết định nhanh chóng mà không dựa vào các yếu tố cơ bản như tình hình tài chính của doanh nghiệp, triển vọng thị trường và phân tích dài hạn. Điều này có thể dẫn đến các quyết định đầu tư sai lầm, và khi giá cổ phiếu không tăng như mong đợi, nhà đầu tư sẽ chịu tổn thất đáng kể.
• Tăng rủi ro thua lỗ: Đầu tư theo cảm xúc FOMO thường đi kèm với rủi ro cao, đặc biệt khi nhà đầu tư mua vào ở mức giá cao. Nếu thị trường đảo chiều, giá cổ phiếu giảm đột ngột, họ có thể chịu lỗ nặng. Vì không có chiến lược cụ thể và không đánh giá đúng tiềm năng của cổ phiếu, nhà đầu tư dễ bị thua lỗ nặng khi thị trường điều chỉnh.
• Thiếu kiên nhẫn và mất mục tiêu dài hạn: Khi bị ảnh hưởng bởi FOMO, nhà đầu tư dễ bị cuốn vào biến động ngắn hạn mà quên mất mục tiêu dài hạn của mình. Việc chạy theo đám đông có thể làm mất đi tầm nhìn chiến lược, khiến nhà đầu tư dễ dàng từ bỏ các cổ phiếu tốt khi thấy một số mã khác đang tăng giá mạnh. Điều này có thể làm họ mất đi cơ hội tăng trưởng bền vững.
• Làm suy yếu khả năng ra quyết định: Khi liên tục bị ảnh hưởng bởi FOMO, nhà đầu tư sẽ khó giữ được sự tỉnh táo và khả năng phân tích thị trường. Sự phụ thuộc vào tâm lý đám đông có thể làm giảm khả năng ra quyết định độc lập và không giữ vững nguyên tắc đầu tư ban đầu, dẫn đến mất kiểm soát danh mục đầu tư.

Những cách hay để tránh bị rơi vào tâm lý Fomo

• Xây dựng chiến lược đầu tư rõ ràng: Để tránh FOMO, điều quan trọng là bạn phải có một chiến lược đầu tư vững chắc. Hãy xác định mục tiêu đầu tư, thời gian đầu tư, và các tiêu chí đánh giá để lựa chọn cổ phiếu. Một chiến lược đầu tư rõ ràng sẽ giúp bạn tự tin hơn trong quyết định của mình và không dễ dàng bị tác động bởi tâm lý thị trường.
• Nghiên cứu và phân tích kỹ trước khi đầu tư: Không nên đầu tư chỉ vì thấy giá cổ phiếu tăng mà không hiểu rõ về doanh nghiệp và các yếu tố tác động đến giá cổ phiếu đó. Hãy thực hiện phân tích cơ bản và kỹ thuật trước khi đưa ra quyết định đầu tư. Điều này sẽ giúp bạn tự tin hơn và tránh việc đưa ra quyết định vội vàng vì FOMO.
• Duy trì tâm lý ổn định và kiên nhẫn: Đầu tư thành công đòi hỏi sự kiên nhẫn và tâm lý vững vàng. Đừng để các đợt tăng giá mạnh làm bạn mất kiểm soát. Khi thị trường biến động, hãy giữ bình tĩnh và không vội vàng chạy theo đám đông. Sự ổn định tâm lý sẽ giúp bạn có những quyết định đúng đắn hơn và tránh những rủi ro không đáng có.
• Đặt ra các quy tắc giao dịch cụ thể: Một cách hữu ích để tránh FOMO là đặt ra các quy tắc giao dịch rõ ràng, như giới hạn mức mua bán dựa trên phần trăm vốn, quy tắc cắt lỗ và chốt lời. Điều này sẽ giúp bạn tránh khỏi những quyết định cảm tính và tuân thủ theo nguyên tắc đầu tư ban đầu của mình.

Đặt ra các nguyên tắc khi đầu tư để hạn chế rủi ro 

• Tập trung vào mục tiêu dài hạn: Đầu tư thành công thường không đến từ những cơ hội ngắn hạn mà từ những chiến lược dài hạn. Hãy tập trung vào các mục tiêu dài hạn của mình và đừng để các biến động ngắn hạn làm bạn mất phương hướng. Bằng cách duy trì tầm nhìn dài hạn, bạn sẽ tránh được tâm lý FOMO và có được lợi nhuận bền vững hơn.
• Đừng so sánh lợi nhuận với người khác: Việc so sánh lợi nhuận với những nhà đầu tư khác có thể khiến bạn dễ bị ảnh hưởng bởi FOMO. Mỗi người có một chiến lược và phong cách đầu tư khác nhau, vì vậy bạn không nên so sánh mình với người khác. Hãy tin tưởng vào kế hoạch đầu tư của mình và đừng để thành tích của người khác ảnh hưởng đến tâm lý và quyết định của bạn.

Tâm lý FOMO là một yếu tố rất phổ biến và có ảnh hưởng mạnh mẽ trong đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, nó cũng là con dao hai lưỡi, có thể mang lại lợi nhuận nhanh chóng nhưng cũng dễ dẫn đến thua lỗ nặng nề nếu nhà đầu tư không kiểm soát được.

Để tránh rơi vào bẫy FOMO, nhà đầu tư cần xây dựng chiến lược rõ ràng, thực hiện phân tích kỹ lưỡng, duy trì tâm lý ổn định, và luôn tập trung vào mục tiêu dài hạn. Đầu tư là một quá trình cần kiên nhẫn và kỷ luật, vì vậy hãy tránh xa các quyết định cảm tính và tự tin vào lộ trình đầu tư của mình.