Cổ phiếu quỹ là gì? Phân tích và ý nghĩa trong tài chính

Cổ phiếu quỹ là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tài chính và đầu tư. Hiểu rõ về cổ phiếu quỹ sẽ giúp nhà đầu tư đưa ra các quyết định sáng suốt hơn khi đánh giá giá trị và tiềm năng của một doanh nghiệp.

Cổ phiếu quỹ là gì?

Cổ phiếu quỹ còn gọi là treasury stock, là số cổ phiếu mà một công ty đại chúng đã phát hành nhưng sau đó mua lại từ thị trường bằng nguồn vốn của chính mình. Việc mua lại cổ phiếu này khiến cổ phiếu quỹ trở nên khác biệt so với các cổ phiếu khác: chúng không được tính vào số lượng cổ phiếu đang lưu hành và không được hưởng cổ tức, không có quyền biểu quyết hay quyền tham gia mua cổ phiếu mới. Cổ phiếu quỹ thường được công ty mua lại nhằm đạt một số mục tiêu chiến lược như tăng giá cổ phiếu, cải thiện các chỉ số tài chính hoặc chuẩn bị làm cổ phiếu thưởng cho nhân viên.

Quy định pháp luật về cổ phiếu quỹ

Ở Việt Nam, theo quy định tại Luật Chứng khoán năm 2019, các công ty đại chúng chỉ được phép mua cổ phiếu quỹ khi có sự đồng ý của cổ đông và phải sử dụng nguồn vốn hợp pháp. Sau khi mua lại, số cổ phiếu này phải được hủy bỏ và không được bán lại hoặc làm cổ phiếu thưởng. Việc sở hữu cổ phiếu quỹ cũng phải tuân thủ giới hạn nhất định theo luật pháp nhằm đảm bảo công ty không lạm dụng quyền mua lại để thao túng thị trường hoặc giảm vốn quá mức ảnh hưởng đến cấu trúc tài chính.

Các mục đích của việc mua cổ phiếu quỹ

Việc mua lại cổ phiếu quỹ phục vụ nhiều mục đích chiến lược quan trọng của công ty. Thứ nhất, khi giá cổ phiếu giảm sâu, doanh nghiệp có thể mua lại cổ phiếu để hỗ trợ giá và tăng tính thanh khoản, tạo niềm tin cho thị trường về giá trị của công ty. Điều này giúp hạn chế việc cổ phiếu mất giá hoặc có thể đẩy giá cổ phiếu tăng trở lại. Thứ hai, việc mua lại cổ phiếu quỹ cũng cải thiện các chỉ số tài chính như EPS (thu nhập trên mỗi cổ phần) và ROE (tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu) bằng cách giảm số lượng cổ phiếu lưu hành. Đây là một cách gián tiếp nâng cao hiệu quả tài chính và hấp dẫn nhà đầu tư.

Mua cổ phiếu quỹ nhằm phục vụ các mục đích chiến lược quan trọng của doanh nghiệp

Ngoài ra, một số công ty mua lại cổ phiếu để tích trữ cổ phiếu và sử dụng làm cổ phiếu thưởng cho nhân viên, thúc đẩy họ gắn bó lâu dài và cải thiện động lực làm việc. Cuối cùng, trong trường hợp công ty có nguồn vốn dồi dào nhưng thiếu cơ hội đầu tư hiệu quả, việc mua lại cổ phiếu có thể là một quyết định khôn ngoan nhằm tối ưu hóa vốn và đem lại lợi ích cho cổ đông. Tuy nhiên, việc lạm dụng mua cổ phiếu quỹ cũng có thể làm giảm tỷ lệ an toàn vốn và ảnh hưởng tiêu cực đến cấu trúc tài chính của công ty nếu không được quản lý chặt chẽ.

Ưu điểm và nhược điểm của cổ phiếu quỹ

Cổ phiếu quỹ có cả ưu điểm và nhược điểm đối với công ty và cổ đông. Về ưu điểm, việc mua lại cổ phiếu quỹ có thể giúp gia tăng giá trị cổ phiếu trên thị trường. Khi công ty giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành, các chỉ số tài chính quan trọng như thu nhập trên mỗi cổ phần (EPS) và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) có thể được cải thiện giúp cổ phiếu trở nên hấp dẫn hơn với nhà đầu tư. Thêm vào đó, việc mua lại cổ phiếu cũng cho thấy ban lãnh đạo có niềm tin vào tiềm năng phát triển của công ty, tăng sự tin tưởng từ cổ đông và hỗ trợ giá cổ phiếu khi thị trường gặp biến động.

Tuy nhiên, cổ phiếu quỹ cũng có những nhược điểm. Việc mua lại này tiêu tốn một lượng vốn đáng kể, có thể ảnh hưởng đến các hoạt động đầu tư và phát triển kinh doanh trong tương lai. Đồng thời, việc sử dụng quỹ để mua lại cổ phiếu có thể làm giảm tỷ lệ an toàn vốn, ảnh hưởng đến sức mạnh tài chính của công ty. Một số cổ đông cũng có thể cho rằng công ty đang thiếu các cơ hội đầu tư sinh lời khác và phải dựa vào việc mua lại cổ phiếu để tạo hiệu ứng tích cực tạm thời trên thị trường.

Ảnh hưởng của cổ phiếu quỹ đến giá cổ phiếu

Việc mua lại cổ phiếu quỹ có thể tạo hiệu ứng tích cực đối với giá cổ phiếu nhờ tạo ra sự cân bằng về cung cầu trên thị trường. Khi cung cổ phiếu giảm và cầu không thay đổi, giá cổ phiếu có xu hướng tăng lên. Theo thống kê của Bloomberg, các công ty thực hiện chiến lược mua cổ phiếu quỹ một cách hiệu quả thường có giá cổ phiếu tăng trung bình 5-10% sau các giao dịch mua lại lớn, tùy thuộc vào thị trường và ngành nghề của công ty.

Mua cổ phiếu quỹ có thể tạo hiệu ứng tích cực đối với giá cổ phiếu trên thị trường 

Ngoài ra, trong những tình huống khẩn cấp như sự sụt giảm đột ngột của thị trường, các công ty có thể mua lại cổ phiếu để giữ ổn định cho cổ đông và tạo ra niềm tin đối với các nhà đầu tư.

Cổ phiếu quỹ và xu hướng toàn cầu

Xu hướng mua lại cổ phiếu quỹ không chỉ phổ biến ở Việt Nam mà còn được áp dụng rộng rãi trên thế giới, đặc biệt là tại Hoa Kỳ. Theo một báo cáo của JP Morgan, tổng giá trị mua lại cổ phiếu quỹ tại Mỹ đạt gần 1.000 tỷ USD vào năm 2021, cao nhất trong lịch sử, khi các công ty công nghệ lớn như Apple, Microsoft, và Google đều áp dụng chiến lược này.

Apple là một trong những ví dụ điển hình khi đã chi hơn 100 tỷ USD để mua lại cổ phiếu trong những năm gần đây, giúp tăng giá trị cổ phiếu và giữ vững niềm tin của nhà đầu tư. Điều này cho thấy các công ty lớn thường sử dụng cổ phiếu quỹ như một công cụ chiến lược để duy trì giá trị cho cổ đông và cải thiện sức hấp dẫn của cổ phiếu.

Tại sao nhà đầu tư quan tâm đến cổ phiếu quỹ?

Nhà đầu tư thường coi việc công ty mua lại cổ phiếu quỹ là dấu hiệu tích cực. Khi công ty thực hiện mua cổ phiếu quỹ, điều này thường cho thấy rằng ban lãnh đạo tin tưởng vào giá trị nội tại của công ty và cho rằng cổ phiếu của mình đang bị định giá thấp. Đối với nhà đầu tư dài hạn, đây là một tín hiệu cho thấy tiềm năng tăng trưởng trong tương lai.

Bên cạnh đó, việc giảm số lượng cổ phiếu lưu hành cũng mang lại lợi ích cho cổ đông hiện tại. Khi tỷ lệ sở hữu của mỗi cổ đông tăng lên, lợi nhuận tiềm năng từ cổ tức và tăng giá cổ phiếu cũng sẽ cao hơn. Đây là một yếu tố quan trọng giúp nhà đầu tư tin tưởng vào giá trị của công ty.

Cổ phiếu quỹ là công cụ tài chính hiệu quả giúp doanh nghiệp kiểm soát và tác động tích cực đến giá trị cổ phiếu đồng thời nâng cao lợi ích cho cổ đông. Tuy nhiên, việc mua lại cổ phiếu quỹ cũng cần được thực hiện một cách cân nhắc tránh làm suy giảm nguồn vốn chủ sở hữu và gây ra những hệ lụy tài chính.