Hướng dẫn chi tiết đầu tư ETF cho người mới bắt đầu

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán ngày càng phát triển, quỹ hoán đổi danh mục (ETF) đã trở thành một lựa chọn đầu tư hấp dẫn cho cả nhà đầu tư cá nhân và tổ chức. Tuy nhiên, để đạt được lợi nhuận tối ưu, người mới bắt đầu cần hiểu rõ về nó. Bài viết này Chứng khoán KIS sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết cách đầu tư ETF giúp nhà đầu tư có cái nhìn tổng quan và tự tin hơn khi tham gia thị trường này.

ETF là gì?

ETF (Exchange-Traded Fund) là một quỹ đầu tư mô phỏng theo chỉ số tài chính bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa hoặc các loại tài sản khác. Điểm đặc biệt của ETF là nó được giao dịch trên sàn chứng khoán giống như một cổ phiếu thông thường giúp nhà đầu tư tiếp cận với danh mục đầu tư đa dạng mà không cần mua từng tài sản riêng lẻ.

ETF có thể theo dõi các chỉ số thị trường như VN30, S&P 500, Dow Jones hoặc các nhóm ngành cụ thể như công nghệ, y tế, năng lượng. Loại quỹ này được thiết kế để cung cấp lợi nhuận tương đương với chỉ số mà nó mô phỏng.

Hiện nay, đầu tư ETF đang trở thành lựa chọn phổ biến của nhiều nhà đầu tư. Đặc biệt thu hút những người mới tham gia thị trường nhờ tính thanh khoản cao, chi phí thấp và khả năng đa dạng hóa danh mục đầu tư.

Cấu trúc hoạt động của quỹ ETF

Đầu tư ETF cần hiểu rõ nguyên tắc hoạt động để có thể đạt được lợi nhuận và sinh lời hiệu quả.  Quỹ ETF hoạt động theo mô hình kết hợp giữa quỹ đầu tư truyền thống và cổ phiếu giao dịch trên sàn chứng khoán. Dưới đây là các thành phần chính trong hoạt động của quỹ ETF:

Thành phần tham gia trong quỹ ETF

Nhà phát hành quỹ: Đây là tổ chức tài chính đứng ra thành lập và quản lý quỹ ETF. Họ chịu trách nhiệm thiết kế quỹ, lựa chọn chỉ số mô phỏng và phát hành chứng chỉ quỹ.

Nhà tạo lập thị trường: Đây là các tổ chức tài chính lớn (ngân hàng, công ty chứng khoán) có vai trò tạo ra hoặc mua lại chứng chỉ quỹ ETF nhằm đảm bảo tính thanh khoản và giá quỹ luôn sát với giá trị tài sản ròng (NAV).

Nhà đầu tư: Cá nhân hoặc tổ chức có thể mua bán chứng chỉ quỹ ETF trên sàn chứng khoán giống như cổ phiếu thông thường.

Cơ chế tạo lập và mua bán chứng chỉ quỹ ETF

Quỹ ETF hoạt động theo cơ chế đặc biệt gọi là cơ chế tạo lập và mua lại chứng chỉ quỹ. Cơ chế này giúp giá chứng chỉ quỹ ETF không chênh lệch quá nhiều so với giá trị tài sản ròng (NAV). Quá trình này diễn ra như sau:

Tạo lập chứng chỉ quỹ: Nhà tạo lập thị trường (APs) cung cấp một rổ chứng khoán có giá trị tương đương chỉ số mà ETF mô phỏng cho quỹ ETF. Đổi lại, quỹ ETF phát hành một lô chứng chỉ quỹ ETF tương ứng (thường là 50.000 – 100.000 đơn vị) và đưa ra thị trường. Nhà tạo lập thị trường sau đó sẽ phân phối chứng chỉ quỹ này trên sàn chứng khoán để nhà đầu tư giao dịch.

Mua lại chứng chỉ quỹ: Khi nhà tạo lập thị trường muốn rút vốn, họ sẽ gửi lại số chứng chỉ quỹ ETF cho quỹ ETF. Đổi lại, quỹ ETF hoàn trả một danh mục cổ phiếu có giá trị tương ứng.

Nhà tạo lập thị trường ETF thường là các công ty chứng khoán

Cơ chế giao dịch trên sàn chứng khoán

Chứng chỉ quỹ ETF có thể được mua bán trực tiếp trên sàn chứng khoán giống như một cổ phiếu thông thường. Nhà đầu tư cá nhân có thể đầu tư ETF thông qua công ty chứng khoán mà không cần liên hệ trực tiếp với quỹ ETF hoặc nhà tạo lập thị trường.

Tính minh bạch và điều chỉnh danh mục quỹ

Danh mục tài sản của quỹ ETF được công bố hàng ngày giúp nhà đầu tư dễ dàng theo dõi hiệu suất đầu tư. Khi chỉ số tham chiếu thay đổi (ví dụ: VN30 có sự thay đổi cổ phiếu thành phần), quỹ ETF cũng sẽ điều chỉnh danh mục tài sản để đảm bảo mô phỏng chính xác hiệu suất chỉ số.

Cấu trúc hoạt động khi đầu tư ETF giúp quỹ có nhiều ưu điểm và hiệu quả trong việc mô phỏng chỉ số. Cơ chế tạo lập và mua lại chứng chỉ quỹ đảm bảo giá ETF luôn sát với giá trị tài sản ròng giúp nhà đầu tư tiếp cận với các danh mục đầu tư đa dạng một cách dễ dàng.

>>> Xem thêm: Nên đầu tư quỹ ETF nào? Gợi ý các lựa chọn tiềm năng năm 2025

Các loại quỹ ETF phổ biến

Hiện nay, quỹ ETF được phân loại theo nhiều nhóm khác nhau tùy thuộc vào tài sản cơ sở mà quỹ mô phỏng. Mỗi loại quỹ có đặc điểm riêng, phù hợp với từng chiến lược đầu tư khác nhau. Dưới đây là bốn loại quỹ ETF phổ biến nhất trên thị trường hiện nay:

ETF mô phỏng chỉ số

ETF mô phỏng chỉ số (Index ETF) là quỹ đầu tư được thiết kế để tái tạo hiệu suất của một chỉ số chứng khoán cụ thể, chẳng hạn như VN30, S&P 500, Dow Jones hoặc Nasdaq 100. Quỹ này không tìm cách đánh bại thị trường mà chỉ đơn giản là theo dõi sự biến động của chỉ số đó. Đây là lựa chọn phổ biến của những nhà đầu tư dài hạn muốn tối ưu hóa lợi nhuận mà không cần nghiên cứu quá sâu về từng cổ phiếu riêng lẻ. 

Một ví dụ tiêu biểu tại Việt Nam là VFMVN30 ETF, quỹ mô phỏng chỉ số VN30 – bao gồm 30 cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất trên sàn HOSE. Trong khi đó, SPDR S&P 500 ETF (SPY) là một trong những quỹ ETF lớn nhất thế giới, mô phỏng chỉ số S&P 500. 

Đầu tư ETF mô phỏng chỉ số có ưu điểm là chi phí quản lý thấp, tính thanh khoản cao và phù hợp với chiến lược đầu tư dài hạn. Tuy nhiên, nhược điểm của loại quỹ này là không thể tạo lợi nhuận cao hơn mức tăng trưởng chung của thị trường, và khi thị trường suy giảm, giá trị quỹ cũng giảm theo.

Đầu tư ETF yêu cầu chi phí thấp hơn so với việc mua nhiều cổ phiếu

ETF theo ngành

ETF theo ngành (Sector ETF) tập trung đầu tư vào một lĩnh vực cụ thể như công nghệ, y tế, tài chính, năng lượng hoặc bất động sản. Đây là lựa chọn lý tưởng cho những nhà đầu tư tin tưởng vào tiềm năng tăng trưởng của một ngành nào đó nhưng vẫn muốn hưởng lợi từ sự đa dạng hóa trong nội bộ ngành. 

Một số quỹ ETF theo ngành tiêu biểu có thể kể đến như FPT Capital ETF tập trung vào nhóm cổ phiếu công nghệ tại Việt Nam hay Technology Select Sector SPDR Fund (XLK) tại Mỹ tập trung vào các công ty công nghệ lớn như Apple, Microsoft và Nvidia. 

Điểm mạnh khi đầu tư ETF theo ngành là giúp nhà đầu tư tập trung vốn vào ngành có tiềm năng tăng trưởng cao, đồng thời vẫn có sự đa dạng hóa trong danh mục. Tuy nhiên, rủi ro cũng lớn hơn bởi nếu ngành đó gặp khó khăn, toàn bộ quỹ sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực.

>>> Xem ngay: Hướng dẫn chi tiết đầu tư ETF cho người mới bắt đầu

ETF trái phiếu

ETF trái phiếu (Bond ETF) là loại quỹ đầu tư vào các loại trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp hoặc trái phiếu có lợi suất cao. Đặc điểm của Bond ETF là mang lại thu nhập ổn định từ lãi suất trái phiếu giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro so với ETF cổ phiếu. 

Một số quỹ tiêu biểu có thể kể đến như VFMVFB ETF, quỹ ETF đầu tiên tại Việt Nam tập trung vào trái phiếu chính phủ hay iShares U.S. Treasury Bond ETF (GOVT) tại Mỹ, đầu tư vào trái phiếu chính phủ Mỹ. 

Điểm mạnh khi đầu tư ETF trái phiếu là mang lại thu nhập ổn định và ít biến động hơn so với thị trường cổ phiếu. Tuy nhiên, nhược điểm là lợi nhuận có thể thấp hơn trong dài hạn và khi lãi suất tăng, giá trị trái phiếu có thể giảm ảnh hưởng đến hiệu suất quỹ.

ETF hàng hóa

ETF hàng hóa (Commodity ETF) đầu tư vào các loại hàng hóa như vàng, dầu thô, bạc, khí đốt hoặc nông sản. Loại quỹ này giúp nhà đầu tư tiếp cận thị trường hàng hóa mà không cần sở hữu trực tiếp các tài sản vật chất. 

Ví dụ, SPDR Gold Shares (GLD) là một trong những quỹ ETF vàng lớn nhất thế giới, trong khi United States Oil Fund (USO) mô phỏng giá dầu thô. Commodity ETF là lựa chọn phổ biến khi lạm phát tăng cao vì giá hàng hóa thường có xu hướng tăng theo. 

Tuy nhiên, nhược điểm của quỹ này là sự biến động giá hàng hóa có thể rất lớn ảnh hưởng mạnh đến giá trị quỹ và một số ETF hàng hóa sử dụng hợp đồng tương lai làm tăng rủi ro chênh lệch giá theo thời gian.

Mỗi loại quỹ ETF có những đặc điểm riêng và phù hợp với từng chiến lược đầu tư khác nhau. Nhà đầu tư cần xác định rõ mục tiêu tài chính, khẩu vị rủi ro và điều kiện thị trường trước khi lựa chọn loại quỹ phù hợp với danh mục đầu tư của mình.

>>> Tìm hiểu thêm: Quỹ Diamond là gì? Những lưu ý khi đầu tư vào quỹ ETF diamond

Chiến lược đầu tư ETF

Đầu tư vào quỹ ETF là một trong những cách đơn giản và hiệu quả để tiếp cận thị trường tài chính với chi phí thấp và mức độ đa dạng hóa cao. Tuy nhiên, để tối ưu hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro, nhà đầu tư cần áp dụng những chiến lược đầu tư phù hợp. Dưới đây là một số chiến lược phổ biến giúp tối đa hóa hiệu suất khi đầu tư vào ETF:

Đầu tư thụ động

Chiến lược đầu tư ETF thụ động là một trong những cách mua chứng chỉ quỹ ETF phổ biến nhất khi tham gia vào ETF bởi bản chất của quỹ ETF là mô phỏng theo các chỉ số thị trường. Nhà đầu tư mua và nắm giữ ETF trong dài hạn mà không cần liên tục theo dõi và giao dịch.

Mỗi quỹ ETF sẽ có chiến lược đầu tư khác nhau

Ví dụ, một nhà đầu tư tin tưởng vào sự tăng trưởng của nền kinh tế Mỹ có thể đầu tư vào SPDR S&P 500 ETF (SPY), quỹ mô phỏng chỉ số S&P 500. Khi thị trường tăng trưởng theo thời gian, giá trị danh mục của nhà đầu tư cũng tăng theo. Chiến lược này có ưu điểm là chi phí giao dịch thấp, ít rủi ro từ biến động ngắn hạn và tận dụng được lợi nhuận từ tăng trưởng thị trường.

Đầu tư theo chiến lược trung bình giá 

Đây là chiến lược đầu tư đều đặn một số tiền cố định vào ETF trong khoảng thời gian dài, bất kể giá thị trường lên hay xuống. Cách tiếp cận này giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro từ biến động giá và không cần phải đoán đúng thời điểm thị trường.

Ví dụ, một nhà đầu tư có thể quyết định đầu tư ETF 5 triệu đồng mỗi tháng vào VFMVN30 ETF, quỹ mô phỏng chỉ số VN30 tại Việt Nam. Khi thị trường giảm, nhà đầu tư mua được nhiều đơn vị quỹ hơn và khi thị trường tăng, giá trị danh mục tăng theo. Lợi ích của chiến lược này là giúp giảm thiểu tác động của biến động giá ngắn hạn và tạo lợi nhuận ổn định trong dài hạn.

Đầu tư theo xu hướng

Chiến lược này dựa trên phân tích xu hướng giá của ETF, nghĩa là nhà đầu tư ETF sẽ mua khi xu hướng tăng và bán khi xu hướng giảm. Các công cụ phân tích kỹ thuật như đường trung bình động (Moving Average), chỉ báo RSI, MACD thường được sử dụng để xác định xu hướng.

Ví dụ, nếu một nhà đầu tư nhận thấy VN30 ETF đang có xu hướng tăng mạnh và giá vượt qua đường trung bình động 50 ngày, họ có thể quyết định mua vào. Ngược lại, nếu ETF giảm xuống dưới đường trung bình động 200 ngày, nhà đầu tư có thể bán ra để bảo toàn vốn.

Đa dạng hóa danh mục với nhiều loại ETF

Thay vì chỉ đầu tư ETF một loại, nhà đầu tư có thể kết hợp nhiều cách mua chứng chỉ quỹ ETF khác nhau để tối ưu hóa danh mục đầu tư. Việc đa dạng hóa giúp giảm thiểu rủi ro khi một loại tài sản gặp khó khăn.

Ví dụ, một danh mục ETF cân bằng có thể bao gồm:

• 70% ETF mô phỏng chỉ số (Index ETF) để hưởng lợi từ tăng trưởng thị trường.
• 20% ETF trái phiếu (Bond ETF) để ổn định danh mục và giảm rủi ro.
• 10% ETF hàng hóa (Commodity ETF) như vàng hoặc dầu để phòng ngừa rủi ro lạm phát.

Cách tiếp cận này giúp bảo vệ danh mục trước những biến động mạnh từ một nhóm tài sản nhất định.

Kết hợp ETF với cổ phiếu cá nhân

Một chiến lược khác là sử dụng ETF làm nền tảng chính của danh mục, kết hợp với đầu tư cổ phiếu cá nhân để tăng tỷ suất lợi nhuận.

Ví dụ, một nhà đầu tư có thể phân bổ 80% vốn vào quỹ VFMVN30 ETF để hưởng lợi từ chỉ số VN30 và dành 20% còn lại đầu tư vào cổ phiếu tiềm năng như FPT, VCB hoặc VNM. Điều này giúp nhà đầu tư vừa tận dụng được lợi thế đa dạng hóa của ETF vừa có cơ hội gia tăng lợi nhuận với cổ phiếu riêng lẻ.

Kết hợp đầu tư ETF và cổ phiếu để đa dạng danh mục

Đầu tư ETF theo chu kỳ kinh tế

Mỗi giai đoạn của chu kỳ kinh tế có những ngành và tài sản hoạt động tốt hơn. Nhà đầu tư có thể chọn ETF phù hợp với từng giai đoạn để tối đa hóa lợi nhuận.

• Giai đoạn mở rộng: Ưu tiên Index ETF, Sector ETF công nghệ vì nền kinh tế phát triển mạnh.
• Giai đoạn suy thoái: Ưu tiên Bond ETF hoặc ETF hàng hóa như vàng để bảo vệ tài sản.
• Giai đoạn hồi phục: Tập trung vào Sector ETF tài chính, công nghiệp vì các ngành này phục hồi nhanh.

Đầu tư vào quỹ ETF là một cách thông minh để tiếp cận thị trường tài chính với mức độ rủi ro thấp hơn so với việc chọn từng cổ phiếu riêng lẻ. Việc kết hợp các chiến lược trên sẽ giúp tối ưu hóa lợi nhuận và bảo vệ vốn trong dài hạn.

Những lưu ý quan trọng khi đầu tư ETF

Đầu tư vào quỹ ETF mang lại nhiều lợi ích như chi phí thấp, đa dạng hóa danh mục và thanh khoản cao. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tối ưu và giảm thiểu rủi ro, nhà đầu tư cần lưu ý một số yếu tố quan trọng.

Trước hết, cần lựa chọn loại ETF phù hợp với mục tiêu đầu tư. Có nhiều loại ETF và mỗi loại đều có mức độ rủi ro và lợi nhuận khác nhau. Nhà đầu tư cần hiểu rõ danh mục tài sản mà ETF nắm giữ trước khi quyết định đầu tư.

Thứ hai, tính thanh khoản khi đầu tư ETF là yếu tố quan trọng. Một số ETF có khối lượng giao dịch thấp, dẫn đến chênh lệch giá mua – bán (spread) cao gây khó khăn khi giao dịch. Do đó, nhà đầu tư nên chọn các quỹ ETF có thanh khoản tốt để tối ưu hóa chi phí giao dịch.

Bên cạnh đó, cần theo dõi chi phí quản lý quỹ (Expense Ratio). Dù ETF có chi phí thấp hơn so với quỹ tương hỗ, một số ETF vẫn có phí quản lý cao, ảnh hưởng đến lợi nhuận dài hạn.

Cuối cùng, nên đa dạng hóa danh mục và theo dõi xu hướng thị trường để tối ưu hóa lợi nhuận. Việc kết hợp ETF với các chiến lược đầu tư phù hợp sẽ giúp nhà đầu tư tận dụng tối đa lợi thế của loại hình đầu tư này.

Đầu tư ETF là một phương pháp hiệu quả giúp nhà đầu tư tiếp cận thị trường chứng khoán với mức rủi ro thấp. Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về ETF giúp nhà đầu tư tự tin hơn trong hành trình đầu tư của mình. Ngoài ra, nhà đầu có thể truy cập website stockkisvn.vn để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích khác từ Chứng khoán KIS.